Iemand die uit Hoorn komt, wordt een Horinees genoemd. Maar dat is dan ook het enige minpuntje, want verder is het een prima havenstadje met het westfriese achterland met koeien, boomgaarden en bloembollen en een IJsselmeerkust vol zeilen en natuurlijk de oude havens met de kroegen. Ik heb er mijn hele jeugd gewoond en heb goede herinneringen aan mijn avonturen en belevenissen.
Ik kwam er regelmatig terug, maar het riep nooit beelden uit mijn jeugd op. Dat komt niet alleen omdat de stad en ik veranderd zijn, maar vooral omdat een brave bezoeker een heel ander perspectief heeft dan een straatjochie, dat door de stad en langs de waterkant loopt te struinen.
Maar ik heb wel een boekvol herinneringen.
Ik kom er zo op, omdat we onlangs de aardige film gekeken hebben van "De scheepsjongens van Bontekoe". De film is gebaseerd op een boek, dat weer gebaseerd is op een reis journaal van Willem IJsbrantszoon Bontekoe. De verzonnen hoofdfiguren in boek en film zijn drie jongens uit Hoorn, die in VOC tijd onderweg gingen naar Batavia. Hun standbeelden staan in Hoorn bij de Hoofdtoren aan de kade van de oude haven. Eén van hen heet Rolf. Ik heb het boek nooit gelezen moet ik bekennen.
Een tijdgenoot van Bontekoe en ook Horinees, was Jan Pieterszoon Coen. Hij stichtte Batavia. Dat wil zeggen: hij vernietigde eerst het aldaar bestaande stadje in het koninkrijk Jakarta. Hij had het zelf liever Nieuw Hoorn genoemd.
Men gaf hem lang na zijn dood twee standbeelden. Eén staat op het oude plein in Hoorn, dat Roode Plein heet, vanwege de onthoofdingen werd mij vroeger verteld.
Het tweede stond in Batavia. In 1942 hebben de Javanen dat tijdens de Japanse bezetting laten verdwijnen.
Batavia is trouwens nooit helemaal een Hollandsche nederzetting geweest. De eerste paar honderd jaar was de voertaal Portugees en Maleisisch, de handelstalen van die tijd. Nog geen 5% van de inwoners sprak Hollandsch.
Mijn vader ging in 1949 naar Java. Hij is er nooit opnieuw naar toe gegaan, en nu ik dit stukje schrijf begrijp ik het eigenlijk wel. Maar jaren heb ik het me afgevraagd, want hij sprak er altijd met veel enthousiasme over. De Indiers en het land.
Wie de globe een slinger geeft, ziet dat Batavia op dezelfde tien graden zuiderbreedte ligt als Palmas. Vanzelfsprekend hebben we onze nederzetting met Bataafse invloeden Batavia genoemd. Zonder bord op de poort hoor. Alleen Brasil Telecom wilde het ooit weten. Verder weet niemand het.
Oh ja. We weten natuurlijk ook van het schip met die naam. Dat was niet zo gelukkig. Het kwam niet aan. Maar het voerde wel een prachtige spreuk, de lijfspreuk van Willem van Oranje:
"Het is niet nodig verwachtingen te koesteren om te ondernemen,
noch te slagen om te volharden".
Het tweede stond in Batavia. In 1942 hebben de Javanen dat tijdens de Japanse bezetting laten verdwijnen.